W Gibach uczczono 76. rocznicę Obławy Augustowskiej

Obława Augustowska to – jak podkreślają historycy – największa po II wojnie światowej niewyjaśniona zbrodnia dokonana na Polakach. Oddziały NKWD i Smierszu 12 lipca 1945 r. rozpoczęły na Suwalszczyźnie operację, w której zginęło co najmniej 592 działaczy podziemia niepodległościowego. Do dziś nie wiadomo, co się z nimi stało, gdzie są ich groby. Wzgórze Krzyży w Gibach jest traktowane jako symboliczny grób ofiar obławy.

Niedzielna uroczystość zakończyła trzydniowe obchody zorganizowane przez gminę i Instytut Pamięci Narodowej. Była między innymi wieczornica i sobotni rajd rowerowy śladami obławy.

Wójt Gib Robert Bagiński powiedział PAP, że w niedzielnych uroczystościach wzięli udział mieszkańcy gminy, regionu i goście z kraju. Byli radni sejmiku woj. podlaskiego, samorządowcy z okolicznych gmin, strażacy i przedstawiciele szkół. Dodał, że nie było oficjalnych przemówień.

List na uroczystości nadesłał prezes Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych (nie był odczytany, będzie zamieszony na stronie gminy).

W udostępnionej PAP przez gminę treści listu prezes Jan Józef Kasprzyk napisał, że celem obławy była "likwidacja niepodległościowego podziemia na terenie północno-wschodniej Polski". 

Do dziś los blisko sześciuset aresztowanych wówczas osób pozostaje nieznany. Wróg bowiem, często zacierał ślady swych zbrodni, za nic mając uczucia tych, którzy daremnie oczekiwali na powrót uwięzionych – napisał Kasprzyk.

Dodał, że dla wielu uczestników uroczystości, rodzin ofiar, obchody mają wyjątkowo przejmujący wymiar. 

Pamięć o ofiarach poniesionych w walce o niepodległość ojczyzny jest naszym moralnym obowiązkiem – dodał.

Dzień Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej jest decyzją Sejmu RP obchodzony 12 lipca.

Przed tygodniem w Gibach rocznicowe obchody zorganizował Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej wspólnie ze specjalnym komitetem, któremu przewodniczył poseł PiS Jarosław Zieliński. Poseł zapowiedział, że uroczystości będą w Gibach organizowane w niedzielę zawsze najbliżej daty 12 lipca.

Przez ostatnie 30 lat uroczystości w Gibach organizowano zawsze w trzecią niedzielę lipca. Wójt Gib powiedział PAP, że gmina będzie kontynuować tę tradycję.

Białostocki oddział IPN od lat prowadzi śledztwo w sprawie obławy. Dotyczy ono zbrodni komunistycznej przeciwko ludzkości. Przyjęto w nim, że w lipcu 1945 r., w nieustalonym dotychczas miejscu, zginęło około 600 osób zatrzymanych w powiatach augustowskim, suwalskim i sokólskim. Zatrzymali ich żołnierze sowieckiego Kontrwywiadu Wojskowego Smiersz III Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej przy współudziale funkcjonariuszy polskich organów Bezpieczeństwa Publicznego, MO i żołnierzy I Armii Wojska Polskiego.

Nie wiadomo, gdzie są groby ofiar. W ramach śledztwa IPN biegli z zakresu kartografii, którzy analizowali powojenne zdjęcia lotnicze, wskazali ponad 60 miejsc na Białorusi – większość w okolicach miejscowości Kalety, które mogą być jamami grobowymi. Białoruś odmówiła pomocy prawnej w tej sprawie. Prace sondażowe we wskazanych miejscach po polskiej stronie granicy nie przyniosły jednoznacznego rezultatu. Znaleziono pojedyncze szczątki ludzkie, ale nie wiadomo, czy mają one związek z obławą.

Ofiar obławy może być znacznie więcej, na co mogą wskazywać np. dokumenty odkryte kilka lat temu na internetowym portalu z materiałami z archiwów ministerstwa obrony Rosji.

Od kilkudziesięciu lat o wyjaśnienie zbrodni zabiegają również Obywatelski Komitet Poszukiwań Ofiar Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w lipcu 1945 r. i Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, a także wielu historyków.

Obchody rocznicy obławy w niedzielę zaplanowano też w Sokółce.