W Białymstoku przedstawiciele różnych środowisk oddali hołd rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu [zdjęcia]

Przed kinem "Ton" zorganizowano "Wieczór pamięci". Nieprzypadkowo ta uroczystość odbyła się w tym miejscu, bo po wojnie władze komunistyczne właśnie tam skazywały na śmierć żołnierzy niezłomnych.

Solidaryzujemy się z tymi, którzy walczyli o nasz kraj, a organizując takie uroczystości, staramy się ten dług spłacać, poza tym pamięć jest elementem naszej tożsamości narodowej - mówi współorganizator Zdzisław Panasewicz.

Marszałek województwa podlaskiego Artur Kosicki mówił m.in.: "rotmistrz Witold Pilecki to symbol odwagi, bohaterstwa i poświęcenia".

W tej postaci skupiają się wszystkie walory pokolenia, które walczyło o wolną Ojczyznę w tragicznych czasach, a z drugiej strony ta postać oddaje dramatyzm tamtych czasów" - podkreślał wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski.

W Białymstoku znicze zapłonęły też przy 11. Liceum Ogólnokształcącym, którego patronem jest rotmistrz Witold Pilecki.

Instytut Pamięci Narodowej zorganizował akcję w 27 miejscowościach w całym kraju o 21:30, czyli w godzinie śmierci tego narodowego bohatera.

Sylwetka Witolda Pileckiego

Witold Pilecki (pseud. Witold, Druh,  Roman Jezierski, Tomasz Serafiński) urodził się 13 maja 1901 r. w Ołońcu w Karelii w północnej Rosji, dokąd jego rodzina została przesiedlona w ramach represji za udział w Powstaniu Styczniowym. Pochodził ze szlachty pieczętującej się herbem Leliwa.

Od 1910 r. mieszkał i uczył się w Wilnie. Od roku 1914 należał do  zakazanego przez władze rosyjskie harcerstwa. Maturę zdał w 1921 r.

W latach 1918-21 służył w Wojsku Polskim, walczył w wojnie  polsko-bolszewickiej. Jako kawalerzysta brał udział w obronie Grodna. W  sierpniu 1920 r. wstąpił do 211. pułku ułanów i w jego szeregach  uczestniczył w Bitwie Warszawskiej, w walkach w Puszczy Rudnickiej oraz w  wyzwoleniu Wilna. Dwukrotnie został odznaczony Krzyżem Walecznych.

Zmobilizowany w sierpniu 1939 r., walczył w kampanii polskiej w  składzie 19. Dywizji Piechoty Armii „Prusy” jako dowódca plutonu  kawalerii dywizyjnej. Po zakończeniu kampanii przedostał się do  Warszawy, gdzie stał się jednym z organizatorów powołanej 9 listopada  1939 r. konspiracyjnej Tajnej Armii Polskiej pod dowództwem mjr. Jana  Włodarkiewicza, podporządkowanej później Związkowi Walki Zbrojnej.

19 września 1940 r. podczas niemieckiej łapanki pozwolił się aresztować, by przedostać się do niemieckiego obozu Auschwitz i zdobyć  informacje o panujących tam warunkach. Do obozu trafił wraz z tzw.  drugim transportem warszawskim jako Tomasz Serafiński. Był głównym  inicjatorem konspiracji w obozie. W zorganizowanej przez niego siatce  byli m.in. Xawery Dunikowski i Bronisław Czech.

W tym czasie Pilecki opracowywał sprawozdania przesłane później do dowództwa w Warszawie i dalej na  Zachód. Planował zbrojne oswobodzenie obozu. W listopadzie 1941 r.  został awansowany do stopnia porucznika przez gen. Stefana Roweckiego  „Grota”.

W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 r. Pilecki zdołał uciec z obozu wraz z dwoma współwięźniami. Wzdłuż toru  kolejowego doszli do Soły, a następnie do Wisły, przez którą przepłynęli  znalezioną łódką. U księdza w Alwerni dostali posiłek oraz przewodnika.  Przez Tyniec, okolice Wieliczki i Puszczę Niepołomicką przedostali się  do Bochni, skąd dotarli do Nowego Wiśnicza, gdzie Pilecki odnalazł prawdziwego Tomasza Serafińskiego.

Serafiński skontaktował go z oddziałami AK, którym przedstawił swój  plan ataku na obóz w Oświęcimiu. Jego projekt nie zyskał jednak aprobaty  dowództwa.

W latach 1943-44 służył w oddziale III Kedywu KG AK (m.in. jako  zastępca dowódcy Brygady Informacyjno-Wywiadowczej „Kameleon”- „Jeż”) i  brał udział w Powstaniu Warszawskim. Początkowo walczył jako zwykły strzelec w kompanii „Warszawianka”, później dowodził jednym z oddziałów  zgrupowania Chrobry II, w tzw. Reducie Witolda.

Po kapitulacji walk o oswobodzenie stolicy rotmistrz dostał się do  niewoli niemieckiej. Przebywał w oflagu VII A w Murnau, następnie  dołączył do II Korpusu Polskiego we Włoszech. W październiku 1945 r., na osobisty rozkaz gen. Władysława Andersa, wrócił do Polski, by prowadzić  działalność wywiadowczą na rzecz II Korpusu.

Jesienią 1945 r. Pilecki  zorganizował siatkę wywiadowczą i rozpoczął zbieranie informacji  wywiadowczych o sytuacji w Polsce, w tym o żołnierzach AK i II Korpusu  więzionych w obozach NKWD i deportowanych do Rosji. Prowadził również  wywiad w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego (MBP), MON i MSZ. Nie  zareagował na rozkaz Andersa polecający mu opuszczenie Polski, w związku  z zagrożeniem aresztowania. Rozważał skorzystanie z amnestii w 1947 r.,  ostatecznie postanowił się jednak nie ujawniać.

W 1947 r. Pilecki został aresztowany przez funkcjonariuszy UB

8 maja 1947 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu  Bezpieczeństwa; był torturowany i oskarżony o działalność wywiadowczą na  rzecz rządu RP na emigracji.

3 marca 1948 r. przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces tzw. grupy Witolda. Rotmistrz Pilecki został oskarżony o: nielegalne przekroczenie granicy, posługiwanie się  fałszywymi dokumentami, brak rejestracji w Rejonowej Komendzie  Uzupełnień, nielegalne posiadanie broni palnej, prowadzenie działalności  szpiegowskiej na rzecz Andersa oraz przygotowywanie zamachu na grupę  dygnitarzy MBP. Prokuratorem oskarżającym Pileckiego  był mjr Czesław Łapiński, przewodniczącym składu sędziowskiego ppłk Jan  Hryckowian (obaj byli dawnymi oficerami AK), sędzią kpt. Józef Bodecki.  Skład sędziowski (jeden sędzia i jeden ławnik) był niezgodny z  ówczesnym prawem.

Zarzut o przygotowywanie zamachu Pilecki stanowczo odrzucił, zaś działania wywiadowcze uznał za działalność  informacyjną na rzecz II Korpusu, za którego oficera wciąż się uważał.  Podczas procesu przyznał się do pozostałych zarzutów.

15 marca 1948 r. rotmistrz został skazany na karę śmierci. Prezydent  Bolesław Bierut nie zgodził się na ułaskawienie. Wyrok wykonano 25 maja w  więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej, poprzez strzał w tył  głowy.

Pilecki pozostawił żonę, córkę i  syna. Miejsce pochówku rotmistrza nigdy nie zostało ujawnione przez  komunistyczne władze; prawdopodobnie zwłoki zakopano na tzw. Łączce,  czyli w kwaterze „Ł” na Cmentarzu Wojskowym na stołecznych Powązkach. Od  2012 r. w tym miejscu Instytut Pamięci Narodowej wspólnie z Radą  Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa prowadziły prace  archeologiczno-ekshumacyjne, których celem jest zlokalizowanie kości  ofiar represji komunistycznych straconych w więzieniu mokotowskim w  latach 1948-1956. Do tej pory nie natrafiono jednak na szczątki Pileckiego.

Do roku 1989 wszelkie informacje o jego dokonaniach i losie podlegały  w PRL cenzurze. Naczelna Prokuratura Wojskowa w 1990 r. podjęła rewizję  procesu grupy rtm. Pileckiego.  Pierwotnie wniosek przewidywał rehabilitację, wywalczono jednak  anulowanie wyroków. Unieważnienie wyroku nastąpiło w 1991 r.

W 2002 r. przeciwko prokuratorowi Czesławowi Łapińskiemu  oskarżającemu w procesie rotmistrza prokurator IPN wniósł akt  oskarżenia. Do wyroku jednak nie doszło wobec śmierci oskarżonego w roku  2004.

Witold Pilecki został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1995) i Orderem Orła Białego (2006).  

źródło: PAP | red: mag, sk