W Sokółce odsłonięto tablicę w hołdzie ofiarom obławy augustowskiej

Tablica jest w kościele św. Antoniego w Sokółce

- W hołdzie ofiarom obławy augustowskiej z lipca 1945 roku, żołnierzom Armii Krajowej i mieszkańcom Ziemi Augustowskiej, Sejneńskiej, Sokólskiej, Suwalskiej oraz zza +linii Curzona+, zamordowanym z rozkazu Stalina przez NKWD, +Smiersz+, UB, MO, w liczbie około dwóch tysięcy, którzy do końca byli wierni Bogu i ojczyźnie - napis tej treści znalazł się na tablicy odsłoniętej w kościele św. Antoniego w Sokółce.

Okolicznościowej mszy św. przewodniczył arcybiskup senior Edward Ozorowski. Wzięli w niej udział m.in. przedstawiciele władz państwowych i samorządowych.

"Zginęli dlatego, że byli Polakami"

- Zginęli dlatego, że byli Polakami i nie wiemy dokładnie, gdzie ich pogrzebano - mówił o pomordowanych proboszcz parafii w Sokółce ks. Stanisław Gniedziejko. Podkreślał, że tablica ma pomóc przywrócić pamięć o nich. - To kolejny Katyń, to nasza kolejna boleść - dodał ks. Stanisław Wysocki ze Związku Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej 1945.

Modlitwa, pamięć i prawda - to są trzy słowa, które towarzyszą nam, kiedy myślimy o obławie augustowskiej - mówił w czasie uroczystości wiceszef MSW Jarosław Zieliński.

Jarosław Zieliński zadeklarował, że polski rząd zrobi - w stosunkach dyplomatycznych - wszystko co możliwe, aby uzyskać dokumenty, które "odsłonią nam te nieznane aspekty tej zbrodni".

- Pamięć jest naszym zobowiązaniem, modlitwa potrzebą serca, a prawda - koniecznością obywatelską i narodową - dodał Zieliński. Apelował, by pamięć o obławie augustowskiej była "jak najżywsza". - Żeby o tej zbrodni, o tej ofierze nie zapominać - dodał.

Obława augustowska jest wciąż niewyjaśniona

Tzw. obława augustowska z lipca 1945 r. to największa, niewyjaśniona zbrodnia popełniona na Polakach po II wojnie światowej. W odkrytych na początku 2016 roku przez historyków IPN dokumentach sowieckich, które pokazują przebieg i skalę akcji, nazywana jest "operacją przeczesywania lasów", skierowaną przeciwko Armii Krajowej, a także podziemiu litewskiemu. Objęła teren o powierzchni blisko 3,5 tys. km kw., a w działaniach sowieckich wzięło udział ok. 40 tys. żołnierzy.

IPN prowadzi śledztwo ws. obławy

Od kilku lat śledztwo w sprawie obławy prowadzi białostocki oddział Instytutu. Dotyczy ono zbrodni komunistycznej przeciwko ludzkości. Przyjęto w nim, że w lipcu 1945 r., w nieustalonym dotychczas miejscu zginęło ok. 600 osób. Zatrzymali je żołnierze sowieckiego Kontrwywiadu Wojskowego "Smiersz" III Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej, przy współudziale funkcjonariuszy polskich organów Bezpieczeństwa Publicznego, MO oraz żołnierzy I Armii Wojska Polskiego.

Głównym celem śledztwa IPN jest ustalenie liczby ofiar i miejsca lub miejsc ich pochówku. Mogą w tym pomóc właśnie dokumenty odkryte na internetowym portalu z materiałami z archiwów ministerstwa obrony Rosji, dotyczące działalności 50. Armii III Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej.

Po przetłumaczeniu znalezionych materiałów (mowa była nawet o kilku tysiącach stron takich dokumentów), pion śledczy IPN weryfikuje prawdziwość tych archiwaliów. Jeśli to potwierdzi, do strony rosyjskiej skierowany zostanie wniosek o pomoc prawną, by uzyskać dostęp do oryginałów. Do tej pory Rosja konsekwentnie odmawiała jednak pomocy prawnej w śledztwie dotyczącym obławy.

Polacy prosili Białorusinów o pomoc w śledztwie

Przed rokiem strona polska o taką pomoc zwracała się i do Białorusi; IPN chciał bowiem przeprowadzić na terenie tego kraju prace archeologiczne w poszukiwaniu potencjalnych miejsc pochówku ofiar. W czerwcu dostał odpowiedź odmowną. Odmowna była też odpowiedź z prośbą o pomoc prawną, skierowana w 2014 r.

Od kilkudziesięciu lat o wyjaśnienie zbrodni zabiegają również Obywatelski Komitet Poszukiwań Ofiar Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w lipcu 1945 r. oraz Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej, informacji poszukuje też wielu historyków.

12 lipca to Dzień Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej

W 2015 r. Sejm RP ustanowił na 12 lipca Dzień Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej. W ubiegłoroczne Święto Wojska Polskiego, na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, została odsłonięta tablica upamiętniająca podziemie antykomunistyczne. Wśród upamiętnionych wydarzeń była również obława augustowska. W okolicznościowym napisie jest mowa o zamordowanych co najmniej 592 działaczach podziemia niepodległościowego. Wciąż nie wiadomo jednak, czy to liczba ostateczna (w niektórych publikacjach jest mowa nawet o kilku tysiącach ofiar) oraz gdzie są miejsca ich pochówku.

Historycy zajmujący się tematem obławy uważają, że bez działań na szczeblu politycznym może być trudno to ustalić.

źródło: PAP | red: sk, wsz